Müzik Terimleri Sözlüğü Amacı ve Kapsamı
Müzikal terim deyince daha çok İtalyanca, Jazz veya Klasik müziğin etkisindeki kelimeler aklınıza geliyor olabilir. Bizim yayınladığımız Müzik Terimleri Sözlüğü’nün kapsamı ve amacı biraz daha farklı. Klasik müzikte kullanılan müzikal terimler dışında (ileride bunlara da yer vereceğiz) dijital dünyayla müzik prodüksiyonunun olmazsa olmazı terimleri içeriyor. Müzik terimleri ve anlamlarını keşfetmeye başlayın.
Türkçe Müzik Terimleri Sözlüğü Hangi Kategorilere Odaklanıyor?
Sözlükte şu anda mix, mastering ve müzik prodüksiyonu kapsamında İngilizce terimlerin Türkçe anlamlarına, açıklamalarına ve kullanım şekillerine yer verdik.
Zamanla geliştireceğimiz sözlükte kullandığımız müzikle ilgili terimlerin hangi kategorilere odaklandığına bakalım.
Ses Temelleri
Ses titreşimden kaynaklanır. Yani bir nesne titreştiği zaman çevresindeki parçacıklarda hareketi tetikler. Çevresindeki parçacıklar ise yanlarındaki parçacıklara çarpar ve böylece onlar da titreşir ve bu şekilde devam eden eylemler ortaya çıkar. Titreşim zinciri bizim duyabileceğimiz şekle geldiği zaman kulak zarımızdaki hassas deriyi titreştirir ve bu şekilde etkileniriz. Bu sayede de titreşimleri beynimiz ses olarak algılar.
Duyabileceğimiz tüm sesler, insan sesi ya da müzik aleti gibi bir kaynak ile hava ya da su gibi yayılabileceği bir ortam sayesinde duyulur. Sesin hızının ise yayıldığı ortama bağlı olduğu söylenebilir.
Sözlükte yer alan, ses temelleri kategorisindeki terimler:
Ses Dosyası Biçimi
Ses dosyası formatlarını üç ana gruba ayırabiliriz. WAV, AIFF, AU ya da PCM gibi sıkıştırılmamış ses formatları olarak ayırmak mümkün. WAV’da alternatif olarak compression yani sıkıştırma kullanılabilir.
Dinleyici vinil plak ve CD koleksiyonlarından müzik dinlemeyi tercih de edebilir. Yinede çoğu müzik kütüphanesinin artık günümüzde saklanması daha kolay ve özellikle hareket halindeyken erişimi daha kolay olabilen dijital dosya formatlarında bulunduğu söylenebilir.
Ses dosyası formatını sadece dijital olarak kategorileştirmek pek doğru olmayabilir. Farklı anlamlara ve farklı ses kalitesi düzeylerine göre dijitalin özelliği de değişiklik gösteriyor. Bu nedenle ses dosyaları aslında birden fazla formatta bulunabilir. Bu formatların hepsi de birbirinden farklı özelliklerde olabilir.
Sözlükte ses dosyası biçimi kategorisinde yer alan terimler:
Mesleki Terimler
Müzik üretimi alanında çeşitli meslekler ve meslek terimleri bulunabilir. Mix, mastering mühendisliği, müzik prodüktörlüğü gibi. Bu alanlarda ve daha çeşitli mesleklerde kariyer geliştirmek mümkün.
Müzik üretimine dahil olabilecek bazı meslekler:
- Sanatçı menajerliği
- Pazarlama ve halkla ilişkiler
- Müzik eğitimi
- Müzik gazeteciliği ve blogger’lığı
- Müzik prodüksiyonu
- Performans sanatçısı
Bu liste çok daha fazla uzayabilir. Bizim şimdilik sözlükte yer verdiğimiz mesleki terimler:
Audio Engineering/Sound Engineering
Ses Arabirimleri
Müzik prodüksiyonu yapıyorsanız ihtiyacınız olan birçok yazılım ve ekipman olabilir. Ses arabirimi bu süreçte ihtiyacınız olacak araçlardan biri. Aslında fikrinizi gerçeğe dönüştürmek için bir aracı olarak da düşünebilirsiniz. Müziğinizi ses arabirimleriyle kaydetmenize, düzenlemenize ve şekillendirmenize yardımcı olur.
Ses arabirimleri kategorimizdeki terimler:
Dijital Ses Temelleri
Dijital sesler, düzenlenebilir ve mikslenebilir. Bunun dışında dijitalleşmiş ses kayıtlarına birçok dijital efekt de uygulamak mümkün. Mesela reverb simüle edilebilir ve bu sayede belirli frekanslar geliştirilip ses perdesi de değiştirilebilir.
Dijital ses sistemleri, dinleyicinin yön ve mesafeyi algılamasına yardımcı olmak amacıyla mono, stereo ya da surround ses gibi birden fazla kanalı kullanıyor.
Dijital Ses Temelleri ile ilgili terimler:
Miksin Temelleri
Miks yaparken sanat ve teknolojiden yararlanılır. Hem yaratıcılık hem de teknik bilgi ve pratiklerin kullanıldığı bir alan. Miks sürecinde bir şarkının nasıl bir mesaj iletmek istediğine ve ayrıca hangi duyguları yansıtmak istediğine odaklanıllıyor. Miks mühendisi de teknik beceriler ile ekipmanları kullanarak sanatsal bir sonuca ulaşmayı hedefliyor.
Ses miks teknikleri, miks mühendislerinin çeşitli sorumlulukları dahil müzikte mixin bazı temel unsurları bulunabiliyor.
Sözlükte yer verdiğimiz miksin temelleri ile ilgili terimler:
Gain stage (kazanç kademelendirme)
Dynamic range (dinamik aralık)
Mastering
Mastering’de daha makro bir bakış açısı gerekiyor. Mastering mühendisi miks tamamlandıktan sonra mastering işlemine başlıyor. Müziğe yeni bir soluk katabilecek bir çift yeni kulak görevi de görebilir. Limiter, stereo geliştirme gibi geniş kapsamlı işlemleri uygulayarak albüm veya single parçaların tamamında tutarlı bir ses oluşturmayı hedefleyerek çalışırlar.
Mastering kategorisine dahil ettiğimiz terimler:
LUFS (Tam Ölçeğe Göre Ses Yüksekliği Birimleri)
LKFS (Tam Ölçeğe Göre Ses Yüksekliği, K-Ağırlığı)
Müzik Dağıtımı
Müziğin müzisyenden dinleyiciye ulaştırılması süreci olarak açıklanabilir. Zamanla gelişen müzik dağıtımı sanatçılar, plak şirketleri, dağıtım şirketleri ve perakende satış noktalarıyla ilerleyen ve dijital dağıtım süreçlerine yayılan bir endüstri.
Özellikle bağımsız müzisyenler için müzik dağıtım firmalarından yararlanmak önemli olabiliyor. Dinleyici kitlesine ulaşmak için müzisyenler bir müzik dağıtım stratejisine ihtiyaç duyabiliyor.
Sözlükte yer verdiğimiz müzik dağıtımla ilgili terimlere bakalım:
ISRC (Uluslararası Standart Kayıt Kodu)
Müzik Prodüksiyonu
Müzik prodüktörü bir şarkının yapım ve kayıt sürecini denetleyen ve yönetip yönlendiren kişiler olarak tanımlanıyor. Müzik prodüksiyonu sürecinden de onlar sorumlu oluyor.
Bu tanım biraz daha geleneksel kalabiliyor. Günümüzde müzik yapımı daha da erişilebilir bir halde olduğu için sadece bir bilgisayar ve gerekli yazılımlarla kaliteli müzikler üretmek mümkün hale geldi.
Müzik prodüksiyonu kategorisinde yer alan terimler:
Editing
Ses dosyaları işlenirken edit yani ses düzenleme yapılır. Bazı işlemleri örnek olarak gösterebiliriz. Örneğin; ses kliplerini kesme, kırpma ve birleştirme, ses seviyelerinin ayarlanması, efektler ekleme ve istenmeyen sesleri kaldırma gibi çeşitli görevler editing sürecinde gerçekleştirilebilir.
Editing kategorisinde yer verdiğimiz terimler:
Sözlük Özellikleri
Müzik prodüksiyonuyla ilgileniyorsanız ve terimlere çok hakim değilseniz veya kullanım alanlarını keşfetmek istiyorsanız müzik terimleri sözlüğü sizin için faydalı bir kaynak olabilir.
Sözlük sayfamızdaki formdan eklememizi istediğiniz müzik ile ilgili terimleri bize yazabilirsiniz.
Sözlüğü, bu yazıda da bahsettiğimiz gibi, çeşitli kategorilerle zamanla çok daha fazla geliştireceğiz.